Kartepe Başpehlivanı Kim Oldu? Felsefi Bir Yansıma Üzerine Deneme
Filozof, bir güreş alanını düşlediğinde orada yalnızca güç dengeleri değil, hakikat arayışı, etik sınav ve varoluşun gerilimi bulunur. “Kim üstün geldi?” sorusunun ötesinde, neden üstünlük kurulduğu, bunun ne anlama geldiği mesele olur. Kartepe’de başpehlivan’ın kim olduğuna dair haberler elimize ulaştığında, bu sadece bir spor sonucu değil; değer sistemleri, bilmenin sınırları ve güç ilişkileri üzerine düşünmemiz için bir fırsattır.
İlgili kaynaklara göre Kartepe’de düzenlenen Geleneksel Hergeleci İbrahim Yağlı Güreşleri’nde Yusuf Can Zeybek başpehlivan olmuştur. [1] Bu resmi sonuca dayanarak, bu yazıda “Kartepe başpehlivanı kim oldu?” sorusunu salt bilginin aktarımı açısından ele almak yetmez; bunu etik, epistemoloji ve ontoloji perspektifleriyle birlikte düşünmek gerekir.
Ontolojik Katman: Başpehlivan Olmak Ne Demektir?
Ontoloji, varoluşun, “olmak” kavramının felsefî disiplinidir. Bir güreşçinin “başpehlivan” olarak belirlenmesi, yalnızca sıfatın verilmesi değil; o kişinin konumunun, varlığının arenada yeniden tanımlanmasıdır. Yusuf Can Zeybek, Kartepe arenasında salt fiziksel üstünlüğüyle değil, hem toplumsal beklentilerin, hem geleneksel kuralların hem de performansın kesişiminde bir simge haline gelir.
Ontolojik olarak, “başpehlivanlık” bir varoluş sınavıdır: güç, itibar, geleneksellik ve sembolizm birbirine karışır. Bu düzeyde sormak gerekir: “Başpehlivanlık”, sahada kazanılan kimlik midir, yoksa toplumsal kabulün ödülü müdür?”
Epistemolojik Katman: Sonuç Nasıl Bilinir? Bilgi Nasıl Doğru Kurulur?
Epistemoloji, bilginin kaynağı, sınırları ve doğruluğu ile ilgilenir. “Kartepe başpehlivanı kim oldu?” sorusuna verilen cevap, haber kaynaklarına dayalı gözlemsel bilgidir. Ancak bu bilginin nasıl üretildiğini, hangi kriterlerin geçerli sayıldığını da sorgulamak gerekir.
Örneğin:
– Hakem değerlendirmeleri ne kadar objektiftir?
– Kurallar, yerel yorumlara ne kadar açıktır?
– Organizatörler veya medya, duyuruyu nasıl biçimlendirdi?
Bu sorular, bilginin salt “kime kemer verildi” düzeyinde kalmamasını, bilginin koşullarını görünür kılar. Belki de “başpehlivan kim oldu” bilgisinin ardında, kimi güç odaklarıyla şekillenen anlatılar vardır.
Epistemolojik açıdan önemli bir soru: Biz hangi ölçütlere dayanarak “doğru bilgi” olduğuna kanaat getiririz, ve bu kanaat ne kadar sağlamdır?
Etik Katman: Adalet, Haksızlık ve Sorumluluk
Etik perspektif, karar verme süreçlerine, adalet ve haksızlık kavramlarına eğilir. Başpehlivanlık kararında, sadece teknik beceri değil; adil hakemlik, kuralların eşit uygulanması, ve katılımcıların eşit fırsata sahip olması önemlidir. Eğer bir hakem hatası, nepotizm, ya da taraflı tutum devreye girdiyse, sonuç etik açıdan sorgulanabilir hale gelir.
Yusuf Can Zeybek’in Kartepe’de başpehlivan ilan edilmesi, eğer adaletli bir süreçle gerçekleştiyse bir erdeme işaret eder. Fakat eğer süreçte haksızlık, usulsüzlük ya da bilgi sızması varsa, o zaman “kazanan” ile “hak eden” arasında bir ayrılık doğar. Etik düzeyde şu soru önem kazanır: Adil olmayan bir süreçte kazanılan ünvan, gerçekten onaylanabilir mi?
Deney, Semboller ve Anlam Katmanları
Bu olay, sembolik bir değere de sahiptir: başpehlivan unvanı, yerel toplulukta bir rol model inşa eder, gençlere bir hedef sunar, geleneksel gururu besler. Zeybek’in kemerini almak, yalnızca bir ödül almak değil; Kartepe arenasındaki gücün, saygınlığın, kamu belleğinin ortak belleğe yazılmasıdır.
Düşündürücü Sorularla Yazıyı Bitirelim
– Bir başpehlivan kimliği ne kadar, sahadaki performansla, ne kadar kamuoyunun kabulüyle tanımlanır?
– Bilgiyi aktardığımızda, gerçekte aktarabildiğimiz şey ne kadar “hakikat”tir?
– Bir süreç adil değilse, sonucuna itibar eder miyiz?
– “Kazanan” ile “hak eden” arasındaki ayrımı nasıl kavrarız?
Sonuç olarak, “Kartepe başpehlivanı kim oldu?” sorusunun yanıtı yalnızca Yusuf Can Zeybek’tir (kaynaklara göre). [1] Ama bu yanıtın ötesinde kalan, bu sonucun nasıl kurulduğu, ne ifade ettiği ve ne ölçüde meşru sayıldığıdır. Filozof gözüyle bakarsak, bu yalnızca bir kemer değil; güç, bilgi ve değer ilişkilerinin çarpışmasında ortaya çıkan bir sunumdur.
—
Sources:
[1]: https://www.bagimsizkocaeli.com.tr/gundem/kartepede-baspehlivan-belli-oldu-h193280.html?utm_source=chatgpt.com “Kartepe’de başpehlivan belli oldu – Bağımsız Kocaeli”